Gesine Oltmanns (1965), Leipzig, 1988/1989

“In Leipzig voelden we ons ‘het laatste zielige restje’ dat nog vastzat in de DDR. Je moet bedenken: aan het einde van de zomer van 1989 waren al veel mensen Oost-Europa ontvlucht via de grensovergang in Hongarije. Onze innerlijke drang om te demonstreren tegen de onrechtvaardigheid van het regime werd steeds groter.

“Ik verlangde naar de vrijheid om te reizen, zelf een woning te kiezen en plannen te maken voor mijn toekomst. Dat kon in de DDR niet. Mijn vader was pastoor, daardoor werd ik niet toegelaten bij de studie die ik had gekozen. Ik woonde al vijf jaar in Leipzig voordat ik politiek actief werd, in 1988. Toen werd een groep activisten in Berlijn op hardhandige manier opgepakt. Ik wist: ik kan niet meer op de achtergrond blijven, ik moet iets doen.

“Vanaf 1988 organiseerden we regelmatig acties. De oppositiebeweging ontmoette elkaar wekelijks na het vredesgebed in de Nikolaikerk. We spraken kritisch over uiteenlopende thema’s: van milieuvervuiling tot het onrecht van de DDR en de vredespolitiek. We konden alleen met elkaar praten tijdens ontmoetingen, want als je belde wist je dat je werd afgeluisterd door de Stasi.

“De eerste maandagdemonstratie heeft op mij een onuitwisbare indruk gemaakt. Het vredesgebed was net afgelopen. De mensen stroomden de Nikolaikerk uit, het plein op. Samen met een andere activiste rolde ik op dat moment een laken uit met daarop geschreven: ‘Für ein offenes Land mit freien Menschen’. Een paar seconden later werd het laken door een groepje boomlange mannen – Stasi verkleed als burger- uit onze handen gegrist. We probeerden het laken tevergeefs vast te houden. De andere activiste viel op de grond.

“Dit alles werd gefilmd door een camerateam uit West-Duitsland. Gelijk die avond werd het als item uitgezonden op de West-Duitse televisie, waar veel kritische mensen uit de DDR naar keken om zich te informeren. Iedereen zag wat er die dag was gebeurd in Leipzig. Dat we een statement hadden gemaakt.

“Op maandag 18 september kreeg ik écht hoop: toen stond het plein bij de Nicolaikerk vol met mensen. Voor het eerst trok de politie zich terug. We liepen door naar de ring van Leipzig, samen met vijftigduizend anderen. Al werden er nog wel mensen gearresteerd. Maar op dat moment wist ik: er is geen weg terug, we zullen de straat weer veroveren.”

de maandagdemonstraties

De eerste demonstraties tegen de DDR vonden in Leipzig plaats. Sinds 4 september 1989 werd elke maandag na het vredesgebed in de Nicolaikerk gedemonstreerd. In het begin ging er grote dreiging uit van het regime. Maar al gauw werden de demonstraties zo massaal dat de DDR niet meer in staat is ze te onderdrukken. Na 9 oktober – toen liepen 70 duizend mensen mee- sloten steeds meer mensen zich aan. De demonstraties kregen ook navolging in steden als Dresden en Rostock. Begin november liepen er zelfs meer dan 300 duizend in Leipzig mensen mee. De massademonstraties waren een belangrijk onderdeel van de vreedzame revolutie in de DDR. Ze vormden de opmaat naar de val van de Muur.