"Mijn grootouders zijn nog altijd bang om over het communisme te praten. Ze gaan fluisteren, want 'stel je voor dat de buren het horen'", vertelt een student uit het publiek. Hij verbaast zich over de openheid waarmee één van de geïnterviewden haar verhaal doet. Een deelnemer geeft daarop toe dat zijn moeder - die werkt als advocaat - eraan te pas moest komen om zijn oma te overtuigen mee te doen.

In oktober 2015 toog het Iron Curtain Project naar Budapest om een workshop interviewen te geven aan studenten. De opdracht waarmee de studenten op pad gestuurd werden: Stel je (grootouders) die ene vraag die je altijd al wilde stellen en film dat. Zes weken later gingen we terug om de filmpjes te bekijken. De resultaten waren opvallend. 

Spectaculaire verhalen over een vliegtuigkaping, maar ook klein drama zoals een bevalling tijdens de revolutie komen aan bod in de video's die de Hongaarse jongeren maakten. De filmpjes zijn het resultaat van de Iron Curtain Interview Contest, die de Hongaarse jongeren aanzette om hun (groot)ouders te interviewen over het communistische verleden. 'Stel die ene vraag, die je nooit durfde, maar altijd al had willen stellen', luidde de opdracht. Tijdens de vertoning van de filmpjes op 11 december in Budapest, vertellen de deelnemers over hun interviewervaringen, en gaan met het publiek in discussie over het eindresultaat. Het was lang niet altijd makkelijk om hun familieleden aan het praten te krijgen voor een (smartphone-) camera, vertellen de deelnemers. 

De geïnterviewden praten in de filmpjes over het alledaagse leven in communistisch Hongarije. Een grootmoeder verhaalt hoe ze rebelleerde tegen de anti-religieuze beweging op haar school; een vader vertelt hoezeer hij zijn jeans uit het westen koesterde. "Door deze persoonlijke verhalen vraag ik me af wat ik zelf zou hebben gedaan als ik in hun schoenen stond", luidt één van de reacties uit het publiek. Sommige studenten zien overeenkomsten: zelfs in hun eigen generatie merken zij dat mensen spullen uit het westen meer waarderen.

De jury van de wedstrijd wordt gevormd door het beroemde Hongaarse documentairemakerskoppel Eszter Cseke en András S. Takács, van de documentaireserie On the Spot. Ook de prijswinnende documentairemaker Eszter Hajdu, en de historica Eszter Tóth, gespecialiseerd in oral history, maken deel uit van de jury. Unaniem roepen zij student economie Balázs Ficzere uit als winnaar. In Ficzere's filmpje vertelt zijn grootmoeder dat ze als klein meisje bang was dat haar familie betrapt zou worden op 'illegale varkensslachting'. In het geheim doodde de familie een varken in huis om meer te eten te hebben. Cseke en Takács noemen het filmpje in hun juryrapport 'niet alleen een prachtige oral history, maar ook een inkijkje in het leven van een tijdperk achter gesloten deuren.'

In het debat met het publiek kwam duidelijk naar voren dat de studenten doorgaans niet veel vragen stellen aan hun familieleden over het verleden. Op hun beurt vertellen ook hun familieleden hen er nauwelijks over - op die paar anekdotes na die ieder familiediner opnieuw worden opgerakeld. Eén van de deelnemers zegt expliciet hoe dankbaar ze is voor het project, omdat het haar ertoe aanzette zélf vragen te stellen. Ze deed zodoende nieuwe ontdekkingen over haar familie, die ze anders 'misschien wel nooit' te weten was gekomen.

Het winnende filmpje van Balázs Ficzere. 
Bekijk hier ook andere resultaten van de studenten.

In aanloop naar de interviewwedstrijd organiseerde het Iron Curtain Project een interview workshop, waaraan ongeveer 60 studenten deelnamen. De Hongaarse jongeren deden kennis op over oral history, leerden tips and tricks om een goed interview af te nemen en 'videoskills'. Geschiedenisprofessor András Joó van het Cold War History Research Center gaf een kleine lezing, Marton Baranyi van het museum Terror House vertelde over het belang van oral history. Frank Odzuck, CEO van het Hongaarse likeurmerk Zwack Unicum vertelde zijn eigen oral history: een meeslepend verhaal over hoe hij tijdens het communisme het land ontvluchtte. Na een 'spoedcursus' interviewen door journalisten van Bureau Boven, interviewden de studenten met z'n allen professor Gyula Jobbagy, over zijn ervaringen als leider van een studentenopstand tijdens het communisme.