Het is een wat slaperig provinciestadje, dat samen met het gehucht Marienborn zijn naam gaf aan een van de meest beruchte grensovergangen van het gedeelde Duitsland: Grenzübergangsstelle Helmstedt-Marienborn, ook wel bekend als Checkpoint Alpha. Voor West-Europeanen was dit de plek waar je in de file belandde op weg naar Berlijn en voor Oost-Duitsers eindigde er simpelweg de wereld. Tot 9 november 1989. Plots stond de file de andere kant op, zoals een Helmstedter zich herinnert: “We wandelden door de natuur langs de grens toen we een geur roken die alleen maar van tweetaktmotortjes kon komen. We liepen naar de grenspost en tot onze verbazing reden daar Oost-Duitsers in Trabantjes doodgemoedereerd de grens over. Niemand zag het aankomen, maar de Muur was gevallen.”
Vijfentwintig jaar na de val van de muur lanceren we het Iron Curtain Project op een feestelijke en symbolische dag en locatie. Eddie the Eagle Museum en Club Interbellum organiseerden met ons een heuse ‘all-inclusive’ busreis naar Helmstedt-Marienborn. Aan boord van de luxe touringcar behalve geïnteresseerden, ook ervaringsexperts op het gebied van grenzen: ex-vluchtelingen en uitgeprocedeerde asielzoekers van We Are Here. Zij hebben te maken met de hedendaagse grenzen van Europa. We brengen hen, en de rest van de reizigers, in contact met de lokale Duitse bevolking door in het Zonengrenzmuseum samen een potje Jenga te spelen.
In de straten en op de pleinen van Helmstedt wordt bier gedronken, kinderen draaien rondjes in een draaimolen en de plaatselijke coverband zet voor de derde maal ‘Rock Me Amadeus’ in. Oumar Berete uit Sudan struint met zijn kameraden Ahmed Aden en Azdin door de straten en kijkt verwonderd om zich heen. Ze lijken wat verdwaald in dit Duitse provinciestadje gehuld in rook van gegrilde bratwurst, maar juist zij worden spontaan aangeklampt op straat. Een Duitse vrouw, die in de jaren zeventig vluchtte van Oost naar West-Duitsland wil graag haar verhaal delen, want zo denkt ze, deze mannen zullen haar begrijpen.
