László Nagy (1957), Hongarije, 19 augustus 1989
“Het was een wild idee, maar ik zei meteen ‘ja’. Natuurlijk. Ik had net samen met vijf vrienden een lokale afdeling van een heuse oppositiepartij opgericht – oppositie werd sinds kort toegestaan. Eén van die vrienden deed me een voorstel dat klonk als een grap: een picknick precies op de grens van Hongarije en Oostenrijk.
“De tijd was er rijp voor, dat voelde ik wel. In Hongarije kregen we steeds meer vrijheden. Hoe blij ik daarmee ook was, ik maakte me zorgen. Ik ben niet gek, ik wist hoe gevaarlijk veranderingen kunnen zijn. De Hongaarse opstand in ’56, de Praagse Lente, de opkomst van Solidarnosc in Polen – die oppositie was uiteindelijk met geweld neergeslagen. Als land alleen red je het niet. We moesten de andere oostbloklanden inspireren met de Hongaarse hervormingen, zo’n picknick zou een mooi statement zijn. ‘Kijk ons, op de Hongaarse grens kun je doen wat je wil’. Een picknick zou de Berlijnse Muur en de rest van het IJzeren Gordijn belachelijk maken. Ons motto werd: ‘Breek af, en neem mee’.
“We wisten wat we organiseerden, maar we wisten niet wat deden. Soms moeten er decennia verstrijken om echt te bevatten wat je veroorzaakt hebt. Tijd om na te denken was er trouwens ook niet, we hadden maar drie weken. Ik werkte er iedere dag aan. Er moest zóveel geregeld: flyers, toiletten, gedoe met vergunningen, het uitnodigen van zoveel mogelijk journalisten.
“Op de dag zelf ging al mijn aandacht naar de persconferentie, ik moest vertalen voor alle buitenlandse journalisten. Ik had geen idee wat zich intussen bij de grens afspeelde. Toen ik daar aan kwam, hoorde ik dat er honderden Oost-Duitse vluchtelingen de grens over waren gegaan. Vagelijk begon het besef wat we met ons tuinfeestje hadden aangericht. Ik leunde tegen m’n auto en dacht: ‘Hoeveel jaar zal ik hiervoor de gevangenis in moeten?'”
Pan-Europese Picknick
Op 19 augustus 1989 organiseerde lokale Hongaarse oppositiepartijen een ‘Pan-Europese Picknick’ bij het IJzeren Gordijn tussen Hongarije en Oostenrijk. De picknick was bedoeld als vredesdemonstratie, maar Oost-Duitsers op vakantie in de buurt van Boedapest, zagen hun kans schoon om en masse illegaal de grens naar Oostenrijk over te steken, en zo naar het westen te vluchten. Het werd de grootste exodus van Oost-Duitsers sinds de bouw van de Berlijnse Muur. In plaats van de verwachte 2.000 picknickers, kwamen ruim 20.000 mensen opdagen, die kilometers prikkeldraad afbraken en mee naar huis namen. Op 11 september kondigde Hongarije aan de grenzen voortaan open te houden zodat alle vluchtelingen uit Oost-Europese landen naar het westen konden. Twee maanden later viel de Berlijnse Muur.